روان ناخودآگاه

آیا شما معنا و مفهوم روان ناخودآگاه را می‌دانید! تا به امروز به این موضوع فکر کرده‌اید که چرا شب‌ها رویاهای عجیب و غریب می‌بینید! آیا اشتباهات و سوتی‌ لپی شما می‌تواند معنای خاصی را در دل خود جای دهد؟ روان ناخودآگاه قسمت بسیار بزرگی از ذهن شما را به خود اختصاص داده است. به گونه‌ای که می‌تواند تمامی ابعاد زندگی شما را احاطه کند. به گونه‌ای که تمامی خاطرات و تجربیات شما از روز ابتدایی زندگی در گستره‌ی زندگی شما برجای مانده و امکان دارد بعدها در زندگی شما اثرات مثبت و منفی بسیاری را برجای بگذارد. تمامی این داستان‌ها در ناخودآگاه به حالتی رخ می‌دهد که فرد حتی متوجه آن‌ها هم نمی‌شود. روان ناخودآگاه شما دربرگیرنده احساسات و عواطفی می‌باشد که نسبت بدان‌ها آگاه نیستید ولو بر رفتار شما اثر می‌گذارد.‌ این قسمت از ذهن منبع تمامی رویاها، غرایز، غم و اندوه‌های آدمی است. قطعاً که شما می‌توانید با کسب اطلاعات کامل از این قسمت ذهن ناخودآگاه خود، با آن مقدار ارتباط بیشتری را گرفته و به مقدار موفقیت‌های بیشتری دست پیدا کنید!

روانشناسی ناخودآگاه چیست؟

روان ناخودآگاه

واضع روانکاوی و اندیشمند بزرگ اتریشی در ارتباط با ناخودآگاه چنین بیان کرده است که؛ «انسان در سرزمین خودش هم بیگانه است.» روان ناخودآگاه به قسمت عظیمی از ذهن آدمی اطلاق می‌شود که در دسترس آگاهی ما قرار ندارد. ولی این قسمت اثرات بسیاری بر زندگی و کارهای ما برجای می‌گذارد. به عبارتی میراث فروید بود که برای نخستین بار روان ناخودآگاه را صورت بندی نمود. یعنی آن را تجزیه و تحلیل نموده و بدان معنا و مفهوم گسترده اعطاء کرد. قبل از او، واژه‌ی ناخودآگاه به شکل‌ها و شمایل‌های مختلف به واسطه‌ی فلاسفه قرن نوزدهم  مورد استفاده قرار گرفته بود. ولی هیچ یک از آن‌ها آنچنان که فروید در راستای تعریف روان ناخودآگاه گام گذاشته بود، به بررسی این موضوع نپرداخته بودند.

وظیفه روانشناسی ناخودآگاه انسان

اصلی‌ترین و پایه‌ترین وظیفه و مسئولیت روان ناخودآگاه انسان در حفظ ثبات و ایجاد پایداری و مقاومت در شرایط روانی می‌باشد. به عبارتی ناخودآگاه انسان هر مسئله‌ای که موجب بروز تنش و استرس می‌شود را از دسترس خودآگاهی آدمی دور می‌نماید. با این حال زمانی‌که بار هیجانات منفی در گستره‌ی زندگی شما زیاد می‌شود و شما بیش اندازه معمول از مکانیزم دفاعی بهره می‌گیرید، محتوای ناخودآگاه از مجاری گوناگون و متنوع و معمولاً به حالت نمادین سرریز گردیده و به حالت تغییر شکل یافته‌ای در معرض و تیررس آگاهی واقع می‌شوند. عدم وجود قدرت در درک این مسئله و سرکوب بیش از اندازه مشکلات در پایان منجر به بروز اختلالاتی با نام نوروتیک و سایکوتیک می‌شود.

ویژگی‌های روانشناسی ناخودآگاه

روان ناخودآگاه شما دارای برخی از ویژگی‌ها است که برخی از آن‌ها را به اختصار توضیح خواهیم داد.

• روان ناخودآگاه وظیفه بایگانی ذهن شما را دارد!

 ناخودآگاه در روانشناسی و روانکاوی شما درست همانند یک بایگانی عمل می‌کند. به عبارتی از هیچ‌ چیزی به همین راحتی‌ها نمی‌گذرد. به هر مقدار یک رویداد مقدار بار هیجانی بیشتری را داشته باشد و احساسات عمیق‌تری را در وجود ما شکل بدهد، بخش گسترده‌تری از روان ناخودآگاه ما را به خود اختصاص می‌دهد. به گونه‌ای کلّی ما می‌توانیم بگوییم که روان ناخودآگاه ما دربرگیرنده؛ احساس، افکار، غرایز ابتدایی، واکنش‌های اتوماتیک، هراس‌‌ها و میل‌های پنهان می‌باشد‌.

• بسیار و بسیار تأثیرگذار می‌باشد

در این دوره‌ی زمانی تحقیقات متعددی برروی مغز انسان صورت گرفته است. این تحقیقات تأیید می‌کنند که مسئله‌ای با نام پردازش ناخودآگاه در وجود آدمی وجود دارد. در جهت همین پژوهش‌ها، بسیاری از روانشناسان و مشاوران چنین دریافتند که فقط پنج درصد از فعالیت‌های شناختی ما «احساسات، افکار، تصمیم‌گیری‌ها، اعمال و رفتار» به صورت آگاهانه شکل می‌گیرند. حال نود و پنج درصد آن‌ها توسط روان ناخودآگاه صورت می‌گیرد.

• مگر می‌شود بیکار بنشیند!

ناخودآگاه آن چیزی نیست که یک شبه شکل گرفته و تنها در موقعیت‌ها و شرایط خاص به فعالیت خود ادامه بدهد! در واقع این گستره‌ی فعال از به هنگام تولد در حال رشد و توسعه می‌باشد و تا به پایانی‌ترین لحظات زندگی فعالیت خود را ادامه می‌دهد. حتی زمانی‌که عقل آدمی رو به زوال می‌رود و یا آدمی درگیر آشگفتی‌های روانی شدید خواهد شد، ناخودآگاه هم این فرآیندهای خود را از پیش می‌برد.

• روان ناخودآگاه در دسترس شما قرار دارد

درست است ناخودآگاه آدمی دائماً در تلاش است موضوعات و مفاهیم ناخوشایند را از دسترس ما به دور کند! با این وجود محتوای موجود در ناخودآگاه شما در دسترس است! زیرا محتوای موجود در ناخودآگاه از مجاری خاصی تلاش می‌نمایند تا به سمت و سوی بیرون درز نمایند. ما از جمله این مجاری را می‌توانیم در خواب‌هایی که در شب هنگام می‌بینیم یا همان اشتباهات و سوتی‌‌های لپی در نظر بگیریم. علاوه بر این‌ها فروید بر این باور بود که به واسطه‌ی فرآیند روانکاوی با استفاده از تکنیک‌هایی چون؛ تداعی آزاد به کمک یک درمانگر متخصص می‌توان سطح دسترسی به ناخودآگاه را بیشتر نمود و به سطح نگرشی کلّی در ارتباط با آن دست پیدا کرد‌. به عنوان نمونه ناخودآگاه خود را در قالب حس ششم نشان می‌دهد.

• روان ناخودآگاه ذهن شما را نظم می‌بخشد

با وجود این موضوع که محتوای ناخودآگاه تمایل به بروز در قسمت خودآگاه از خود نشان می‌دهد، روان ناخودآگاه در این زمینه بسیار و بسیار حرفه‌ای پیش می‌رود. زیرا این محتویات را به حالتی تغییر شکل می‌دهد که ما حتی به هنگام دیدن آن‌ها در خواب خود معنای آن‌ها را متوجه نشده و به آسانی نمی‌توانیم بدین طریق به ریشه ترس‌ها و هیجانات خود دست یابیم.

• همچون آتش زیر خاکستر عمل می‌نماید

اتفاقات و رویدادهایی که دارای بار هیجانی منفی می‌باشند و به واسطه‌ی مکانیزم‌های دفاعی تا قسمت ناهوشیاری سفر می‌نمایند، ممکن است که همین امروز تأثیر خود را بر زندگی ما اعمال ننمایند، ولی به علّت برجای ماندن در روان ناخودآگاه ما، در طولانی مدّت بر سلامت روان ما اثر خواهد گذاشت. از سویی می‌توانند منجر به شکل گیری اختلالات گوناگونی چون؛ نوروتیک و سایکوتیک در شما شوند.‌

کاربردهای ناخودآگاه در روانشناسی و روانکاوی را بهتر و بیشتر بشناسید!

فروید بر این باور استوار بود که آوردن محتوای ضمیر ناخودآگاه به ضمیر خودآگاه به منظور تسکین مشکلات روانی مقدار اهمیت بسیاری را داشت. در این روزها محققان تکنیک‌های گوناگونی را به منظور کمک به چگونگی اثرات ناخودآگاه بر رفتارها وارسی نمودند. شیوه‌های متعددی به چشم می‌خورد که امکان دارد اطلاعات را از ضمیر ناخودآگاه به ضمیر خودآگاه انتقال دهند و یا محققان به این وسیله آن‌ها را تجزیه و تحلیل نمایند‌.

• تداعی آزاد

فروید بر این باور استوار بود که می‌تواند احساسات ضمیر ناخودآگاه را با بهره‌گیری از تکنیکی با اسم تداعی آزاد به قسمت خودآگاه منتقل نماید. او از بیماران چنین می‌خواست که ریلکس نمایند و هر آنچه که به ذهن آن‌ها خطور می‌کند را به زبان آورند. بدون آن‌که چنین تصوراتی داشته باشند، تا به چه مقدار جزئی، نامربوط و یا خجالت آور و عجیب و غریب است. با دنبال نمودن این روندهای فکری فروید بر این باور استوار بود که می‌تواند محتوای روان ناخودآگاه را کشف نماید! «آن قسمتی که علایق و خاطرات و دردهای دوران کودکی در آن نهفته است.»

• تفسیری از رویاها و آرزوها

فروید علاوه بر این‌ها مطرح نمود که رویاها مسیری به روان ناخودآگاه می‌باشد؛ گرچه که گاهاً امکان دارد اطلاعات ذهن ناخودآگاه در رویاهای آدمی نمایان شود. او بر این باور استوار بود که غالباً این موضوعات پوشیده می‌باشند.

بدین اساس با توجه به نگرش‌های واضع روانکاوی و اندیشمند بزرگ اتریشی، تفسیر رویاها امکان دارد به وارسی محتوای حقیقی رویا، که تحت عنوان محتوای آشکار می‌باشد، داشته باشد. این‌گونه شاید که بتوان موارد مخفی و نهفته و معنی ناآگاهی و یا پنهان رویا را آشکار نمود‌. فروید همچنین بر این باور استوار بود که رویاها فرمی از تحقق امیال می‌باشند، چرا که این آرزوهای ناآگاهانه را که در روان ناخودآگاه قرار دارند را نمی‌توان در زمان بیداری بیان نمود. وی بر این اعتقاد بود که این آرزوها که در روان ناخودآگاه قرار گرفته‌اند، راهی را به منظور اظهار خود در امیال پیدا می‌نمایند.

• سرکوب اتفاقی و مدام

مطالعات و تحقیقات شناختی روان‌شناسی مدرن چنین نشان می‌دهد که حتی مشاهداتی که به حالت آگاهانه بدان‌ها توجه نمی‌نماییم، هم خواهند توانست اثرات بسیاری را بر رفتار افراد داشته باشند. با بهره‌گیری از تکنیکی به اسم سرکوب ناگهانی، محققان بدین نتیجه دست پیدا کرده‌اند تصویری را نشان بدهند که افراد به حالت آگاهانه متوجه آن نمی‌باشند‌. چرا که این تصاویر با موارد بصری دیگر منحرف می‌گردند و در روان ناخودآگاه افراد واقع شده است.

تحقیقات نشان دهنده این موضوع است که اشخاص نسبت به موارد بصری که با تصویر «پنهانی» منفی یا تصویری که کمتر مطلوب می‌باشد گره خورده است، بیشتر بازخورد منفی از خود نشان می‌دهد. گرچه که افراد هیچ گونه دید علمی و آگاهانه‌ای از این تصاویر در خود ندارند. همچنان در معرض این موارد واقع شدن برروی ضمیر ناخودآگاه آن‌ها و در پایان برروی انتخاب‌ها و رفتار آن‌ها اثرگذار هستند.

مشکلات بالقوه در روانشناسی ناخودآگاه چیست؟

مشکلات بالقوه در روان ناخودآگاه چه می‌باشد؟ آیا می‌دانید! این یک سؤال بسیار جالب و چالش برانگیز به نظر می‌رسد. ایده‌ی وجود ذهن ناخودآگاه بدون اختلال نظر نمی‌باشد. برخی از محققان به معنا و مفهوم این ایده انتقاد نموده‌اند. به عبارتی آن‌ها بیان داشته‌اند که چیزی به اسم روان ناخودآگاه به چشم نمی‌خورد و وجود ندارد! طی چند سال اخیر، در زمینه‌ی روانشناسی شناختی، محققان برروی کارکرد ضمنی و خودکاری که اشیاء را توصیف می‌نماید و چندی پیش منتسب به روان ناخودآگاه بوده است، متمرکز بوده‌اند. بنابر این دیدگاه، عملیات‌های شناختی به‌سزایی وجود دارند که بیرون از روان خودآگاه ما رخ می‌دهند. این تحقیقات امکان دارد از مفهوم‌ پردازی فروید از روان ناخودآگاه حمایت نکند، ولی شواهدی را ارائه می‌دارد که امکان دارد چیزهایی که از آن‌ها آگاه نمی‌باشیم، باز هم بر رفتار ما تأثیرگذار باشند.

نتیجه گیری

ما در طول این مطلب خود با شما در ارتباط با ناخودآگاه در روانشناسی و روانکاوی سخن گفتیم. بیان داشتیم که آن نیز قسمت گسترده‌ای از ذهن شما را به خود اختصاص داده است. حال خاطرات اعم از بد و خوب را درون خود پنهان داشته است. امکان دارد که آن‌ها اثرات مثبت و یا منفی در طول زندگی شما برجای گذارد. در ارتباط با وظیفه‌ی این بخش از ذهن سخن گفتیم که در حفظ ثبات و پایداری در شرایط روانی خلاصه می‌شود. ما سعی نمودیم، ویژگی‌های آن را به اختصار توضیح داده و بگوییم که به چه مقدار می‌تواند بر زندگی شما اثرگذار باشد.